Daglichtlamp: advies klinisch psycholoog en (beter) alternatief?

De ‘R’ komt in de maand en de daglichtlamp wordt uit de kast gehaald. Voor veel mensen is het een jaarlijks ritueel. Elke dag gaan zij – meestal direct in de ochtend – ongeveer een half uur voor hun daglichtlamp en stellen zij zich bloot aan kunstmatig daglicht. Maar helpt dit ook echt? En zijn tegenwoordig niet veel betere opties? 

Als je een klein stukje naar onderen scrollt vertellen wij je hoe je de beste lichttherapiebril (zie reviews) met € 47,- voordeel kunt bestellen.

Wat is een daglichtlamp?

Het antwoord is heel voor de hand liggend: een lamp die daglicht nabootst. Door je bloot te stellen aan het licht ervaar je als het ware hetzelfde als dat je buiten bent tijdens een heldere dag. De lichtsterkte die als kwaliteitsstandaard wordt aangehouden is 10.000 lux. En eigenlijk moet je hierbij kijken bij welke afstand tot de lamp deze lichtsterkte wordt bereikt.

Met je hoofd platgedrukt tegen een lamp?

Om een voorbeeld te noemen: sommige (vaak goedkopere) daglichtlampen hebben weliswaar een lichtsterkte van 10.000 lux, maar dan op een paar centimeter van de lamp zelf, terwijl andere (vaak duurdere) daglichtlampen deze sterkte bereiken op 70cm of zelfs 105cm afstand. Wij adviseren om voor deze sterkere modellen te kiezen, tenzij je graag met je hoofd platgedrukt tegen een lamp zit.

Tijdelijke actie (bespaar € 47,-): Wil je de voordelen van lichttherapie in de praktijk ervaren? Dan kun je kiezen voor een traditionele daglichtlamp of een zogenoemde lichtherapiebril. De laatste categorie wint in hoog tempo aan populariteit. Ze zijn kwalitatief (minstens) gelijkwaardig en hebben veel meer gebruiksgemak: je kunt in de ochtend gewoon ‘je ding’ doen en bent niet gebonden aan een vaste plek.

Als je voor 24 april 2024 de AYOlite lichttherapiebril bestelt bij Slaapwijzer krijg je 5% korting en de Bloque ‘blauw licht filter’ bril cadeau (t.w.v. € 37,-). De glazen blokkeren schadelijk blauw-violet licht van computers, tablets, televisies en smartphones feilloos. Dit voorkomt dat de aanmaak van het slaaphormoon melatonine wordt onderdrukt en je slaap wordt gesaboteerd. 

Wat het voor jou betekent? Overdag profiteer je optimaal van de kracht van blauw-turquoise licht dankzij je lichttherapiebril (de Bol reviews spreken voor zich) en tijdens de laatste uren van de avond blokkeer je het schadelijke blauwe licht dat afkomstig is van schermen. Kortom, een perfecte combinatie. Om van de actie gebruik te maken vul je bij het afrekenen de kortingscode BLOQUE in.

Blauw licht als comfortabeler alternatief

Er zijn ook daglichtlampen die gebruik maken van blauw licht, zoals de Philips goLITE. Blauw licht is – om het simpel uit te drukken – het ‘werkzame gedeelte’ uit het witte licht dat meestal wordt gebruikt. Het hoeft dus veel minder fel te zijn voor hetzelfde effect. Ook lichttherapiebrillen maken vrijwel altijd gebruik van blauw licht. Anders zou het simpelweg veel te fel zijn.

Blauw licht wordt wel eens omschreven als slecht. Is dat terecht of onterecht? Deels wel en deels niet. Het kunstmatige blauwe licht (blauw-violet) dat wordt uitgestraald door digitale apparaten kan schadelijk zijn voor het oog bij langdurige blootstelling. Blauw-turquoise licht (465-495 nm) dat bij lichttherapie wordt gebruikt biedt een klinisch veilige lichtkwaliteit, waarmee de gunstige eigenschappen van daglicht op een heldere dag worden nagebootst.

Hoe werkt een daglichtlamp?

Lichttherapie is een behandeling waarbij natuurlijk daglicht wordt nagebootst met behulp van wit of blauw licht. Dit activeert de zogenoemde retinale ganglioncellen in het oog, die heel gevoelig zijn voor licht met een korte golflengte.

Deze cellen sturen vervolgens een seintje naar de suprachiasmatische kern in onze hersenen. Deze kern ontvangt meteen informatie (licht) van het netvlies en reguleert hormonen, lichaamstemperatuur en andere basisfuncties van ons lichaam.

Blootstelling aan het licht van een daglichtlamp (of lichttherapiebril) heeft hierdoor een directe invloed op het energieniveau, de alertheid, de stemming en de slaap.

Waar kun je jouw daglichtlamp (of lichttherapiebril) voor inzetten?

Bij een daglichtlamp denken veel mensen automatisch aan de donkere dagen en de winterdip. En dat is natuurlijk logisch. Lichttherapie is een zeer effectieve en bovendien natuurlijke behandelmethode om je gemoedstoestand te ondersteunen tijdens de herfst en de winter. Toch kun je een daglichtlamp of lichttherapielamp voor veel meer doeleinden inzetten. We noemen een paar voorbeelden:

Een energieboost op momenten dat je het nodig hebt

Elke dag heb je wel een moment dat je een krachtige, natuurlijke energieboost kunt gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan de welbekende middagdip. Een lichttherapie-sessie geeft je het gewenste zetje in de rug.

Een sociale opkikker

Heb je een belangrijke afspraak, een leuke date of ga je een avondje op stap? Een sessie met jouw daglichtlamp of lichttherapiebril kan je een ‘sociale opkikker’ geven op momenten dat het nodig is.

Doorslapen tijdens de nacht

Ben je ’s avonds vaak slaperig en rond 4/5 uur in de ochtend klaarwakker? Het kan te maken hebben met een zogenoemde ‘vervroegde slaapfase’. Het gebruik van een daglichtlamp of lichttherapiebril ongeveer 2 uur voor het slapengaan, kan helpen om je slaapfase te verschuiven. Hierdoor heb je meer aan je avond hebt en slaap je beter door tijdens de nacht.

Ondersteuning bij wisselende werktijden

Lichttherapie kan je bioritme ondersteunen als je te maken hebt met wisselende werktijden of ploegendiensten.

Extra motivatie en betere prestaties

Heb je een belangrijke sportwedstrijd? Of kan je je er simpelweg niet goed toe zetten om naar de sportschool te gaan? Een lichttherapie-sessie ongeveer een uur van tevoren geeft je een dosis extra motivatie en helpt je bovendien om beter te presteren.

Sneller in slaap vallen

Duurt het vaak lang voor je ’s avonds in slaap valt? Gebruik jouw daglichtlamp of lichttherapiebril dan direct nadat je wakker bent geworden.

Weer in het ritme komen na een ‘sociale jetlag’

Op zaterdagavond te lang blijven plakken in de kroeg of op een verjaardag? Met een lichttherapie-sessie direct in de ochtend help je je lichaam om sneller weer in het normale ritme te komen.

Sneller wennen aan een andere tijdzone

Het strategisch inzetten van lichttherapie kan je helpen om (veel) sneller te wennen aan een andere tijdzone.

Hoe gebruik je een daglichtlamp?

Heel simpel: je zet hem aan en je gaat ervoor zitten, zodat het licht je ogen goed kan bereiken. In de tussentijd kun je bijvoorbeeld een krantje of tijdschrift lezen. Gemiddeld duurt een sessie met een lichttherapielamp ongeveer 30 minuten.

De logische opkomst van de lichttherapiebril: volledige bewegingsvrijheid

30 minuten statisch achter een lamp zitten wordt door veel mensen als vervelend ervaren. Ze hebben er – zeker tijdens hectische ochtenden – geen tijd voor. Het verklaart de razendsnelle opkomst van de lichttherapiebril (zoals bijvoorbeeld de AYOlite). Deze zet je op en je kan je (ochtend)routine gewoon vervolgen. Met andere woorden: gewoon je boterham smeren, de kinderen aankleden en je tanden poetsen, zonder dat je vertraging oploopt.

Gebruikers van lichttherapiebrillen geven vaak aan dat ze het ook fijn vinden dat het twijfel wegneemt. Je zet de daglichtbril simpelweg op en het licht bereikt op optimale wijze de ogen (met de juiste intensiteit). Bij een daglichtlamp vragen gebruikers zich vaak af of ze wel de goede kant op kijken, of ze niet dichterbij moeten gaan zitten etc.

Waarom kiezen voor een daglichtlamp?

Als je ’s ochtends (en/of later overdag) ruim de tijd hebt om jezelf even een half uurtje te ‘parkeren’, is een daglichtlamp een prima keuze. Bovendien kost een daglichtlamp over het algemeen minder dan een lichttherapiebril. Hierbij moet wel gezegd worden dat de goedkoopste lampen vaak enkel 10.000 lux uitstralen op zeer korte afstand, terwijl dit niet ideaal is. Meer uitleg hierover volgt in de alinea over de beste daglichtlampen. 

Waarom kiezen voor een lichttherapiebril?

Een lichttherapiebril heeft een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van een traditionele daglichtlamp. We hebben er net al een paar genoemd maar we zetten ze nog even op een rij:

Volledige bewegingsvrijheid

Niks staat het doorlopen van je ochtendroutine in de weg bij het dragen van een lichttherapiebril. In tegenstelling tot het gebruik van een daglichtlamp, ben je niet aan een vaste plaats gebonden. Je ervaart de grote voordelen van lichttherapie, terwijl je kunt gaan en staan waar je wilt.

Optimale toediening

Geen twijfels over hoe ver je van de daglichtlamp af moet zitten en welke kant je op moet kijken. Bij een lichttherapiebril bereikt het licht op de juiste golflengte op de meest constante wijze de ogen. Het resultaat is dat je optimaal profiteert van de kracht van lichttherapie.

Tijdelijke actie (bespaar € 47,-): Wil je de voordelen van lichttherapie in de praktijk ervaren? Dan kun je kiezen voor een traditionele daglichtlamp of een zogenoemde lichtherapiebril. De laatste categorie wint in hoog tempo aan populariteit. Ze zijn kwalitatief (minstens) gelijkwaardig en hebben veel meer gebruiksgemak: je kunt in de ochtend gewoon ‘je ding’ doen en bent niet gebonden aan een vaste plek.

Als je voor 24 april 2024 de AYOlite lichttherapiebril bestelt bij Slaapwijzer krijg je 5% korting en de Bloque ‘blauw licht filter’ bril cadeau (t.w.v. € 37,-). De glazen blokkeren schadelijk blauw-violet licht van computers, tablets, televisies en smartphones feilloos. Dit voorkomt dat de aanmaak van het slaaphormoon melatonine wordt onderdrukt en je slaap wordt gesaboteerd. 

Wat het voor jou betekent? Overdag profiteer je optimaal van de kracht van blauw-turquoise licht dankzij je lichttherapiebril (de Bol reviews spreken voor zich) en tijdens de laatste uren van de avond blokkeer je het schadelijke blauwe licht dat afkomstig is van schermen. Kortom, een perfecte combinatie. Om van de actie gebruik te maken vul je bij het afrekenen de kortingscode BLOQUE in.

Hoe werkt een daglichtlamp bij een winterdepressie?

We kunnen hier een lang en ingewikkeld verhaal over ophangen, maar we gaan proberen het zo concreet en begrijpelijk mogelijk te houden. Tijdens de donkere dagen van het jaar komen we simpelweg minder buiten. Bovendien is de kracht van het daglicht tijdens de donkere wintermaanden een stuk minder.

Aanmaak slaaphormoon overdag

Deze combinatie zorgt ervoor dat het signaal ‘het is dag’ niet goed binnenkomt. Dit kan ertoe leiden dat er overdag – terwijl je er eigenlijk niet op zit te wachten – slaaphormoon (melatonine) wordt aangemaakt. Dit is in een notendop de oorzaak van vermoeidheid, lusteloosheid en neerslachtigheid tijdens de herfst en de winter. Dit wordt ook wel de
winterdepressie of ‘winterblues’ genoemd.

Daglichtlamp onderdrukt slaaphormoon

De juiste daglicht lamp of lichttherapie lamp laat het brein (via de ogen) duidelijk weten dat het dag is. De aanmaak van slaaphormoon wordt onderdrukt en in plaats daarvan worden activerende hormonen aangemaakt die je fit, energiek en vrolijk maken. 

Indirect zorgt het onderdrukken van slaaphormoon overdag dat de productie tijdens de avond en nacht juist op volle toeren draait. Je bioritme is in balans en dat uit zich ook door veel beter (door)slapen.

Wat is de beste daglichtlamp?

Er zijn heel veel daglichtlampen verkrijgbaar, qua prijs variërend van 30 euro tot ruim 300 euro. Omdat persoonlijke voorkeur een belangrijke rol speelt, is het moeilijk om een concreet advies te geven. Wel kunnen we een aantal belangrijke aandachtspunten met je delen:

• Kijk niet alleen naar de lichtsterkte (doorgaans 10.000 lux), maar ook op welke afstand tot de lamp dit wordt bereikt. Kies bij voorkeur voor een lamp met een hoge sterkte.
• Kijk goed naar de eigenschappen van een daglichtlamp: vind je bijvoorbeeld een compact formaat prettig of ga je liever voor een bakbeest? En is het belangrijk voor jou dat een daglichtlamp draadloos is of dat je kan variëren qua lichtsterkte?
• Vergeet niet de lichttherapiebril mee te nemen in je overweging (denk bijvoorbeeld aan de AYOlite), zeker als je graag volledige bewegingsvrijheid houdt.

Veelgestelde vragen over daglichtlampen: beantwoord door een klinisch psycholoog

Over de daglichtlamp heersen doorgaans veel vragen. Het beloofde resultaat: een betere stemming, meer energie, een goede nachtrust en een einde aan je winterdepressie. Maar is dat ook echt zo? 

De man die het kan weten is Ybe Meesters, klinisch psycholoog bij het Universitair Medisch Centrum Groningen en hoofd van de polikliniek winterdepressie. Wij vroegen hem de hemd van zijn lijf over de daglichtlamp (en de lichttherapiebril).

Er wordt wel eens gezegd dat (dag)licht, naast bijvoorbeeld eten en drinken, een eerste levensbehoefte is. Waarom is daglicht zo belangrijk?

Zonder licht zou het leven onvoorstelbaar en niet mogelijk zijn. We hebben licht nodig om ons te kunnen oriënteren, voortbewegen, kunnen waarnemen, etc., maar licht beïnvloedt ook allerlei belangrijke lichaamsprocessen en zorgt er tevens voor dat een goed dag/nacht ritme gehandhaafd blijft.

In welke gevallen zou u mensen aanraden om de aankoop van een daglichtlamp te overwegen?

Als men in de winter moe is en moeite heeft met opstaan, of sowieso als men in het donker moeite heeft met opstaan.

Waar moet een goede daglichtlamp volgens u aan voldoen?

Het licht moet geen UV straling bevatten, geen flikkering hebben en van voldoende intensiteit zijn.

Het viel mij op dat er sprake is van daglichtlampen met blauw licht en daglichtlampen met wit licht. Kunt u mij het verschil uitleggen en wat raadt u persoonlijk aan?

Wit licht bevat alle kleuren van het lichtspectrum, dus ook een fractie blauw licht. Blauw licht stuurt het beste de biologische klok aan, vandaar dat het in de belangstelling staat.

Kleven er gevaren aan het gebruik van een daglichtlamp? Of zijn er dingen waar je specifiek op moet letten?

Het belangrijkste is waarschijnlijk dat het geen UV straling mag bevatten. Mensen met bepaalde oogaandoeningen of die bepaalde medicijnen gebruiken en mensen met stemmingsstoornissen zouden het alleen na consultatie van een deskundige moeten gebruiken in verband met potentiële schade of ongunstige bijwerkingen.

Kan geregeld naar de zonnebank gaan een goed alternatief zijn van de daglichtlamp? Je hebt je portie licht te pakken en kleurt ook nog eens lekker bij.

Een zonnebank is zeker geen goed alternatief. Het effect van daglicht en een daglichtlamp wordt voornamelijk bereikt doordat dat licht op het netvlies valt. Het licht van zonnebanken bestaat voornamelijk uit ultraviolet licht. Dat licht is schadelijk en als dat gedurende lange tijd op het netvlies zou vallen leidt dat tot oogschade.

Kan het gebruik van een daglichtlamp in de zomermaanden ook nuttig zijn?

Dat hangt van het doel af waarvoor het licht gebruikt wordt. Voor de behandeling van winterdepressie zal het niet zinvol zijn, maar voor het tegengaan van de nadelige effecten van een jetlag kan het in de zomer zeker nuttig zijn.

U maakt gebruik van lichttherapie bij de behandeling van winterdepressies. Nu zal iedereen zich wel eens een beetje down voelen tijdens de donkere en koude dagen van het jaar. Maar wanneer kan er echt gesproken worden van een winterdepressie?

Wanneer er sprake is van een depressie zoals door psychiaters wordt gediagnosticeerd, die alleen in de winter optreedt en niet in de zomer. En dat in een nagenoeg jaarlijks patroon.

Heeft u algemene adviezen voor het gebruik van een daglichtlamp als er sprake is van een winterdepressie? Hoe vaak, wanneer en hoe lang kun je het hulpmiddel het best inzetten?

Bij een winterdepressie zou ik hulp zoeken bij een daartoe gespecialiseerde deskundige. Deze kan de diagnose stellen, heeft weet van eventuele contra-indicaties en kan begeleiding geven bij het aanbieden van lichttherapie op de juiste wijze op het goede moment.

Stel: mijn stemming is prima, maar ik voel me wel vaak moe en lusteloos. Wat kan een daglichtlamp in dat geval voor mij betekenen?

Als deze klachten alleen in de winter bestaan, dan kan blootstelling aan helder kunstlicht eveneens behulpzaam zijn.

Heeft u algemene adviezen voor het gebruik van een daglichtlamp als er ‘slechts’ sprake is van vermoeidheidsklachten?

Gebruik de lichttherapielamp gedurende 1-2 weken ’s ochtends na het ontwaken (zo rond 8.00 uur). De klachten zullen dan moeten verdwijnen. Maak pas weer gebruik van de lamp als de klachten opnieuw ontstaan.

Kunt u in het algemeen iets zeggen over de relatie tussen daglicht en slaap?

Blootstelling aan natuurlijk daglicht helpt het natuurlijk dag/nacht ritme te bevorderen en daardoor ook de slaap. Blootstelling aan kunstlicht op het goede moment van de dag kan dat proces versterken.

Steeds meer mensen slapen slecht. In hoeverre denkt u dat de steeds groter wordende blootstelling aan fel licht tijdens de avonduren – bijvoorbeeld van de telefoon, tablet of computer – hier een oorzaak van is?

Uit meerdere onderzoeken blijkt dat blootstelling aan het licht van telefoon, tablet of computer in de avonduren mensen activeert, waardoor ze slechter kunnen inslapen. Inmiddels is er software ontwikkeld die het blauwe deel van het lichtspectrum in die apparatuur wat verminderd, waardoor het op dat moment nadelige effect op de biologische klok afneemt. Het is overigens nog wet de vraag of dat afdoende is.

Welke rol kan een daglichtlamp vervullen voor mensen die (langdurig) slecht slapen?

Mensen waarbij het dag/nacht ritme is verstoord of die veel moeite hebben met opstaan kunnen baat hebben bij blootstelling aan licht in de ochtend.

Tot slot: zijn er tips, adviezen of waarschuwingen met betrekking tot het gebruik van een daglichtlamp die in dit interview nog niet aan de orde zijn gekomen? Zo ja, dan horen we deze natuurlijk graag.

Bij onschuldige klachten en bij gezonde mensen kan het gebruik van een daglichtlamp een positief effect hebben. Bij serieuze ernstige klachten zou ik altijd eerst een deskundige raadplegen. Het meer verkeren in het buitenlicht is altijd een goede optie.

Tijdelijke actie (bespaar € 47,-): Wil je de voordelen van lichttherapie in de praktijk ervaren? Dan kun je kiezen voor een traditionele daglichtlamp of een zogenoemde lichtherapiebril. De laatste categorie wint in hoog tempo aan populariteit. Ze zijn kwalitatief (minstens) gelijkwaardig en hebben veel meer gebruiksgemak: je kunt in de ochtend gewoon ‘je ding’ doen en bent niet gebonden aan een vaste plek.

Als je voor 24 april 2024 de AYOlite lichttherapiebril bestelt bij Slaapwijzer krijg je 5% korting en de Bloque ‘blauw licht filter’ bril cadeau (t.w.v. € 37,-). De glazen blokkeren schadelijk blauw-violet licht van computers, tablets, televisies en smartphones feilloos. Dit voorkomt dat de aanmaak van het slaaphormoon melatonine wordt onderdrukt en je slaap wordt gesaboteerd. 

Wat het voor jou betekent? Overdag profiteer je optimaal van de kracht van blauw-turquoise licht dankzij je lichttherapiebril (de Bol reviews spreken voor zich) en tijdens de laatste uren van de avond blokkeer je het schadelijke blauwe licht dat afkomstig is van schermen. Kortom, een perfecte combinatie. Om van de actie gebruik te maken vul je bij het afrekenen de kortingscode BLOQUE in.